Od otkrića prve masovne grobnice u Evropi posle Drugog svetskog rata prošlo je 27 godina. Grobnica je nastala dva dana po zauzimanju Vukovara, 20. novembra 1991. godine. Tog dana u ranim jutarnjim časovima pripadnici JNA prvo su u vukovarskoj bolnici razdvojili muškarce od žena, dece i staraca.
Od 5. do 10. novembra 2019. godine održana je šesta po redu Škola tranzicione pravde (Škola) Fonda za humanitarno pravo (FHP). Školu je pohađalo 18 studenata prava, političkih nauka, istorije, skandinavskih jezika i sociologije, kao i aktivisti nevladinih organizacija iz Srbije.
Polaznici su stekli znanja o konceptu i mehanizmima tranzicione pravde, njenoj primeni u Srbiji u kontekstu oružanih sukoba u bivšoj Jugoslaviji, a razmatrali su i studije slučaja zločina počinjenih u Bosni i Hercegovini, Hrvatskoj i na Kosovu. Pored prilike da saznaju sudski utvrđene činjenice o ovim zločinima, koje su utvrđene pred Međunarodnim krivičnim sudom za bivšu Jugoslaviju (MKSJ), polaznici su imali prilike da čuju i o rezultatima i izazovima u procesuiranju ratnih zločina pred sudovima u Srbiji, Hrvatskoj, BiH i na Kosovu. Pored učenja o sudski utvrđenim činjenicama pred MKSJ i nacionalnim sudovima, polaznici su imali prilike da saznaju i o temama koje se tiču reforme institucija, lustracije, reparacija, ali i tema koje su vezane za memorijalizaciju.
Od izbijanja rata na području Hrvatske i BiH, a posebno u vezi sa hrvatskim vojno-policijskim operacijama „Bljesak” i „Oluja”, u Srbiju je izbeglo oko 500.000 Srba, državljana Hrvatske i BiH. Nekoliko desetina hiljada Srba iz Hrvatske izbeglo je u Srbiju tokom 1991. i 1992. godine. Oni su uglavnom menjali svoje kuće i imovinu sa Hrvatima iz Vojvodine koji su, pod pritiskom Srpske radikalne stranke i paravojnih grupa, napustili Srbiju. Najmanje 200.000 ljudi je izbeglo iz Hrvatske u periodu od maja do kraja avgusta 1995. godine, tokom i nakon operacija Hrvatske vojske i MUP-a, „Bljeska” i „Oluje”. Većina izbeglica bila je smeštena u prihvatnim centrima širom Srbije, starim hotelima, nekorišćenim javnim objektima, kod rođaka i prijatelja, a tek mali broj je imao mogućnosti da iznajmi stan.
Prošle nedelje Ministarstvo odbrane Srbije organizovalo je promociju knjige „Tuzlanska kapija – režirana tragedija“ Ilije Brankovića, koja negira odgovornost generala Novaka Đukića za zločin u Tuzli 25. maja 1995. godine gde je ubijena 71 osoba a ranjeno 100.
“Ja istinu znam”, kaže Dino Kalesić koji je 25. maja 1995. godine izgubio trogodišnjeg sina, najmlađu žrtvu zločina počinjenog kada je sa položaja Vojske Republike Srpske (VRS), kako je utvrdio Sud Bosne i Hercegopvine(BiH), ispaljena granata na korzo u Tuzli.
Dino Kalesić, koji je tada bio ranjen, uveren je da zna zašto je pre dva dana u prostorijama Ministarstva odbrane u Beogradu, organizovana promociju knjige generala Ilije Brankovića “Tuzlanska kapija – režirana tragedija”, koja osporava istinu o masakru u kom je ubijena 71 osoba.
“Ovakva knjiga koja negira zločin na Tuzlanskoj kapiji je potreba ljudi da pobjegnu od izručenja Novaka Đukića Bosni i Hercegovini, odnosno da se pobjegne od zakona”, kaže Kalesić za Radio Slobodna Evropa (RSE).
U sredu 13. novembra 2019. godine Fond za humanitarno pravo (FHP) predstaviće svoj dvanaesti dosije pod nazivom „Prisilna mobilizacija izbeglica“ (Dosije). Prezentacija će biti održana u velikoj sali Medija centra u Beogradu (Terazije 3, II sprat), sa početkom u 12 časova.
Iako je prošlo 20 godina otkako su se srpske snage povukle sa Kosova i 11 otkako je Kosovo proglasilo nezavisnost, nisu preduzeti nikakvi koraci za adekvatnu procenu štete, niti je bilo pokušaja da se Beograd natera da plati reparacije.
Državi Srbiji treba da budu prioritet civilne žrtve rata, a ne ratni vojni veterani, čiji je položaj neuporedivo bolji, smatraju sagovornici Danasa Ivana Žanić, izvršna direktorka Fonda za humanitarno pravo (FHP) i Goran Miletić iz Civil Rights Defendersa.
Ko će se baviti zločinima srpskih snaga nad kosovskim Albancima i, nakon što misija Ujedinjenih nacija (UNMIK) i Evropske unije (EULEX) na Kosovu nisu rasvetlili mnoge od njih, zašto verovati da će Specijalni sud rasvetliti ratne zločine?
To pitanje postavili su mladi iz albanske zajednice zvaničnicima Specijalnog suda za ratne zločine u Hagu (Specijalizovana veća i Specijalizovano tužilaštvo Kosova) tokom diskusije o mandatu i radu ovog suda u Prištini.
Mladi na Kosovu na Specijalni sud za ratne zločine gledaju sa skepticizmom i nepoverenjem.
Četrnaestog juna 1992. godine u kuću Adema Omeragića u Pionirskoj ulici u Višegradu Milan Lukić sa pomagačima, među kojima je bio i Radomir Šušnjar zvani Lalco, zatvorio je civile Bošnjake, žene, djecu i starce koji su iz sela Koritnik došli u Višegrad, tražeći spas u lokalnom Crvenom Krstu.
U kuću su ugurali više od 50 civila, kojima su prije toga oduzeli sve dragocjenosti. Šušnjar je pomagao u izvršenju zločina, navela je predsjedavajuća Sudskog vijeća Suda BiH Enida Hadžiomerović, izričući mu kaznu od 20 godina zatvora:
„Te su ih natjerali da uđu u prostoriju u prizemlju kuće kojom prilikom je u tu prostoriju optuženi Šušnjar Radomir ugurao posljednjeg civila u koloni, Hasiba Kurspahića, i zaključao vrata onemogućavajući time civile da izađu i pobjegnu iz kuće. Da bi potom, Milan Lukić u tu prostoriju ubacio zapaljivu eksplozivnu napravu, izazvavši na taj način požar koji je zahvatio tepih, namještaj i civile dok su, istovremeno iz automatskog oružja pucali po kući kako bi spriječili civile da pobjegnu.“