Civili civilima – Dostojanstvo za nestale

„Zizë (Tahir Bozhdaraj i Hateme) Tolaj

(25.6.1926, kosovska Albanka iz Pobrđa/Pobërgjë, opština Dečani/Deçan, Kosovo, domaćica, troje dece)

Srpske snage su uveče 31.5.1998. godine granatirale selo Pobrđe/Pobërgjë. Većina meštana je izbegla u okolnu šumu. Ujutro 1.6.1998. godine, oko 8 časova, srpski vojnici su ušli u selo. Meštani i raseljena lica koja nisu pobegli prethodnog dana krenuli su da beže. Ziz(ë)in sin Ymer je izbegao pre ulaska srpskih snaga u selo, a ona je ostala u kući (Pobrđe/Pobërgjë). Ziz(ë)in suprug Hasan je umro pre rata, a ćerke Kumrije i Timë su bile udate. U selu su, pored Zizë, ostale i njene rođake Shkurte i Dyke Tolaj. Obe su se nalazile kod rođake Zizë udate za Salih-a Tolaj-a. U jednom trenutku, srpski vojnici su bacili bombu na tu kuću i tenkom srušili dvorišna vrata, te su starice krenule da beže prema kući Hasanove Zizë. U Hasanovo dvorište prvo su stigle Salihova Zizë i Dyke, i odmah su ušle u kuću. U trenutku kada su u dvorište stigle Hasanova Zizë i Shkurte, srpske snage su pucale i ubile obe starice. Potom su zapalili kuću. Salihova Zizë i Dyke su uspele da pobegnu iz zapaljene kuće, a tela Zizë i Shkurte su ostala u dvorištu. Početkom septembra 1998. godine, Shkur(e)tin brat Nezir Vishaj došao je u Pobrđe/Pobërgjë da nađe tela sestre i Zizë i da ih sahrani. Tela nije bilo i o tome je obavestio KVM. Posle tri dana, 7.9.1998. godine, KVM ga je obavestila da su srpske vlasti sahranile obe žrtve na groblju u naselju Čabrat/Çabrat u Đakovici/Gjakovë. Nezir Vishaj je sa predstavnikom KVM otišao na groblje i uverio se da se tamo nalaze dva groba, jedno sa imenom Zizë i drugi sa imenom Shkurte. Posle rata, krajem juna 1999. godine, Ziz(ë)in sin Ymer je otvorio grob sa imenom njegove majke i u njemu nije bilo tela. Posumnjao je da se u drugom grobu nalaze tela i Zizë i Shkurte, ali mu čuvari (vojnici KFOR-a) nisu dozvolili da otvori tuđi grob. Pozvao je Shkurt(e)inog sina Smajla, koji je živeo van Kosova, da dođe i da zajedno otvore grob, ali mu je on rekao da stvari treba da ostanu kakve jesu. On je zvanično obavešten o lokaciji groba njegove majke, njemu je važno da ima mesto gde može da dođe, da poseti majku, da žali, i to ne može da menja. Nestanak Zizë je registrovan u evidenciji MKCK-a pod oznakom BLG-804866-01.“

Krivična prijava zbog ratnog silovanja u Foči

Fond za humanitarno pravo (FHP) podneo je 16. avgusta 2024. godine Javnom tužilaštvu za ratne zločine (JTRZ) Republike Srbije krivičnu prijavu protiv dva lica, pripadnika srpskih dobrovoljačkih jedinica, zbog silovanja dve Bošnjakinje u naselju Zubovići kod Foče, kao i hapšenja i odvođenja civila u zatočeničke objekte na teritoriji Foče u aprilu 1992. godine.

Dana 14. aprila 1992. godine, lica identifikovana kao DEDA i PERO, zajedno sa još oko dvadeset pripadnika srpskih snaga koje su delovale u okviru Fočanske brigade Vojske Republike Srpske, predvođeni Gojkom Jankovićem, izvršili su oružani napad na selo Zubovići. Naoružani vojnici su, pucajući iz automatskog oružja, došli do kuće porodice Mezbur, u kojoj se krilo više od 30 civila, uglavnom žene i deca i nekoliko muškaraca. Pripadnici srpskih snaga su prisilno razdvojili muškarce od žena i dece, ukrcali ih u kamion i odveli u logor Livade (nekadašnje skladište oružja Jugoslovenske narodne armije), a kasnije u zatočenički objekat KP Dom u Foči.

Bez istine i suočavanja sa prošlošću nema budućnosti

Ubili su Nikolu, Iliju, Milicu, Jovicu, Jovana…: Znate li za hrvatske zločine 5. avgusta 1995. u „Oluji“ koji su ostali nekažnjeni?

 Hrvatska danas obeležava 29. godišnjicu vojno-policijske akcije Oluja a centralna manifestacija i ove godine održava se u Kninu, u prisustvu državnog vrha i uz celodnevni program.

Kolarić: Politička zloupotreba komemoracije žrtvama Oluje u Loznici

“Odluka da se komemoracija održi u Loznici ne može da se ne posmatra u kontekstu u kom se dešava, odnosno činjenici da na tom prostoru traju nedeljama protesti građana.”

Civilne žrtve u sjeni obilježavanja ratnih pobjeda

Dani ususret godišnjice Vojno redarstvene akcije „Oluja“ su vrijeme kad mediji postavljaju najviše pitanja o sudbini civila. Već godinama tih dana izlaze desetine tekstova posvećenih osobnim pričama iz izbjegličke kolone i stavljaju na mentalne mape širom postjugoslavenskih zemalja ubijene u gotovo nepoznatim mjestima poput Strmice, Kijana, Uzdolja…

U druga doba godine stradali u Oluji, većinom Srbi i drugi civili ubijeni prije njih, od Vukovara, gdje su ubijeni pretežno Hrvati, do zaleđa Zadra i Šibenika, ni izbliza ne dobivaju pažnju usmjerenu na stradale branitelje. Po tome su nalik civilima nestalima u drugim vremenima i drugim prostorima. Logika podjele prioriteta u javnom prostoru za civile predviđa duboku sjenu.

Nataša Kandić za Insajder o „Oluji“, Srebrenici, Kosovu: Hrvatsku članstvo u EU oslobađa odgovornosti za nesuočavanje s prošlošću

Fond za humanitarno pravo (FHP) je povodom 29. godišnjice akcije „Oluja“, tokom koje je iz Hrvatske proterano više od 200.000 Srba, podsetio javnost da nisu dovedeni u pitanje nalazi Međunarodnog suda pravde da su tokom te vojno-policijske operacije avgusta 1995. počinjeni brojni zločini nad srpskim civilima, ali da, s druge strane, do danas većina tih zločina nije procesuirana.

Porodice nestalih za mir i pravdu

29. godišnjica „Oluje“ – politička zloupotreba sećanja

Povodom 29. godišnjice vojno-policijske operacije „Oluja“, tokom i nakon koje su hrvatske snage počinile rasprostranjene i sistematske zločine nad civilnim stanovništvom srpske nacionalnosti i njegovom imovinom, Fond za humanitarno pravo ponavlja višegodišnji zahtev upućen vlastima i institucijama Srbije da žrtvama omoguće ostvarivanje statusa civilnih žrtava rata i da prestanu s političkom zloupotrebom sećanja na stradale.

Nijedna žrtva „Oluje“ u Srbiji i dalje ne može da ostvari svoja prava jer postojeće zakonsko rešenje, osim što ne zadovoljava potrebe žrtava, diskriminiše žrtve koje su nastradale van teritorije Srbije. To civilne invalide i porodice žrtava „Oluje“ lišava finansijske, zdravstvene i psihosocijalne podrške institucija.

Život(i) na Kosovu

Napredak i globalizacija su već došli na Kosovo koje je godinama tituliralo za jedan od najnerazvijenijih europskih prostora, a čini se da trenutno od toga najviše profitira privatni sektor, a manje onaj socijalni.

Republika Kosovo je, teritorijalno gledano, najmanja država na prostoru koji se kolokvijalno naziva Balkan, ali je istovremeno i prostor koji je generirao ponajviše političkih problema, od nacionalnih do međunarodnih. Slučaj Kosova u mnogim aspektima predstavlja presedan, ali ponajviše u međunarodnom intervencionizmu u toj zemlji. NATO intervencija na Kosovu 1999. godine, koja je trajala nekoliko mjeseci, a nije bila eksplicitno autorizirana mandatom Vijeća sigurnosti, i danas predstavlja predmet prijepora na visokim pozornicama međunarodne politike, a slično je i s proglašenjem nezavisnosti te zemlje 2008. Lideri Ruske Federacije ponajviše ističu kako je navedeni unilateralni intervencionizam posve promijenio međunarodne odnose i prisilio ih da redefiniraju svoju međunarodnu i vojnu doktrinu, pa očekivano samostalnost Kosova ne priznaju, kao uostalom ni Kina, Brazil, Indija i Južna Afrika – zemlje BRICS-a. No, iako je teško očekivati da će samostalnost Kosova priznati sve zemlje, među kojima su Cipar, Rumunjska, Grčka, Slovačka i Španjolska, faktična realnost Republike Kosovo je nešto što se u biti više i ne dovodi u pitanje, a u vremenu koje slijedi očekuje se djelomična ili potpuna inkorporacija Kosova u međunarodne institucije.