I pandehuri i masakrës së Strpcit ndërron jetë para se të fillojë rigjykimi

Lipovaçi ishte në gjyq së bashku me ish-paraushtarakët e dyshuar Gojko Lukiç, Dusko Vasiljeviç dhe Dragana Djekiç për pjesëmarrje në rrëmbimin e 20 pasagjerëve joserbë nga një tren në stacionin Strpci në Bosnje dhe Hercegovinë në 1993. Të gjithë pasagjerët e robëruar u vranë më pas.

Gjyqi në Beograd, i cili filloi në vitin 2018, është shoqëruar me vonesa dhe familjet e viktimave kanë pohuar se ai po zgjatet pa arsye.

Marina Kljajiç nga OJQ-ja Fondi për të Drejtën Humanitare, e cila përfaqëson viktimat në këtë rast, tha për BIRN se përparimi i ngadalshëm i procedurave ligjore “krijon përshtypjen e dhimbshme në mesin e anëtarëve të familjeve të viktimave që shteti serb në thelb nuk dëshiron t’i nxjerrë përgjegjësit para drejtësisë dhe nuk i njeh vuajtjet e tyre”.

Kljajiç tha se ligjërisht, përfundimi i procedurave kundër Lipovaçit ishte i vetmi rezultat i mundshëm pas vdekjes së tij.

“Megjithatë, problemi është se kjo erdhi për shkak të mungesës së interesit për dekada nga ana e autoriteteve kompetente të Republikës së Serbisë për të ndjekur penalisht ata që janë përgjegjës për rrëmbimin dhe vrasjen e pasagjerëve nga treni në Strpci”, tha ajo.

Kljajiç vuri në dukje se edhe gjatë gjykimit të parë për krimin e Strpcit në Mal të Zi, mbi dy dekada më parë, “u prodhuan prova që pa mëdyshje tregonin autorët, kështu që nuk kishte asnjë pengesë për ndjekjen e tyre penale atëherë”.

Një i pandehur tjetër në gjyqin e Beogradit, luftëtari paraushtarak serb i kohës së luftës Ljubisa Vasiljeviç, vdiq në korrik 2021.

Damir Licina, djali i viktimës Iljaz Licina, i tha BIRN muajin e kaluar në 31-vjetorin e masakrës se ai beson se Serbia po e zvarrit çështjen, kështu që jeta e autorëve të dyshuar “nuk do të zgjasë aq sa për të dhënë llogari për atë që kanë bërë”.

Serbia është kritikuar vazhdimisht për përparimin e saj të ngadaltë në ndjekjen penale të rasteve të krimeve të luftës. Raporti më i fundit i Komisionit Evropian mbi përparimin e Serbisë drejt anëtarësimit në BE tha se “ritmi i vendit të përpunimit të krimeve të luftës është përkeqësuar ndjeshëm vitet e fundit”.

Viktimat në rastin e Strpcit, kryesisht boshnjakë, u morën nga një tren në stacionin e Strpcit dhe u dërguan në një shkollë në Prelovo, ku u sulmuan fizikisht. Më pas ata u dërguan në një shtëpi të djegur në fshatin Musici, ku u ekzekutuan.

Lipovaçi dhe të pandehurit e tjerë fillimisht u dënuan për pjesëmarrje në rrahjen e robërve në Prelovo dhe dërgimin e tyre në shtëpinë në Musici.

Por Gjykata e Apelit e Beogradit e anuloi vendimin e shkallës së parë. Një rigjykim ishte caktuar të fillonte në janar të këtij viti, por seanca e parë u shty.

Dhjetë ushtarë të tjerë serbë të Bosnjës të kohës së luftës janë dënuar tashmë për përfshirje në krimin e Strpcit në Bosnje dhe Mal të Zi.

Gjykata shtetërore e Bosnjës dënoi ish-komandantin e Togës së Ndërhyrjeve të Brigadës së Visegradit të Ushtrisë Serbe të Bosnjës, Boban Indjiç, me 15 vjet burg në janar të këtij viti.

Në tetor 2022, gjykata shtetërore e Bosnjës shpalli gjithashtu shtatë ish-ushtarë nga Brigada e Dytë Podrinje e Ushtrisë Serbe të Bosnjës fajtorë për përfshirje në rrëmbime dhe vrasje. Gjykatësi në gjyq tha se Milan Lukiç mori pjesë në ekzekutimin e 18 civilëve të kapur.

Mico Joviciç, një vullnetar paraushtarak nga Serbia, u dënua me pesë vjet burg nga gjykata shtetërore e Bosnjës pasi bëri një marrëveshje për pranimin e fajësisë në vitin 2016.

Një tjetër vullnetar paraushtarak, Nebojsa Ranisavljeviç, u dënua me 15 vjet burg për krimin e Strpcit nga gjykata malazeze.

Organizatori i dyshuar i krimit në Strpci, Milan Lukiç, aktualisht ndodhet në burg në Estoni pasi Gjykata Penale Ndërkombëtare për ish-Jugosllavinë e dënoi atë me burgim të përjetshëm për krime të tjera gjatë luftës në Bosnje, por jo për vrasjet e Strpcit.

Ai u padit për Strpcin nga prokuroria shtetërore e Bosnjës në vitin 2019. Shkolla fillore në Prelovo ku viktimat u grabitën dhe u rrahën ishte e njëjta shkollë që vetë Lukiçi ndoqi kur ishte fëmijë.