Raporti i HLC: “Serbia nuk po gjykon krimet e luftës”

Gjyqet e krimeve të luftës në Serbi në vitin 2016 u penguan nga mungesa e vullnetit politik për t’u përballur me të kaluarën, lavdërimi i kriminelëve të luftës dhe mungesa e efikasitetit nga ana e prokurorisë, u tha të enjten në një raport të ri nga Qendra për të Drejtën Humanitare.

“Në Serbi aktualisht po lavdërohen kriminelët e luftës,” tha Milica Kostiç nga JLC në prezantimin e raportit në Beograd.

Ajo tha se personat e dënuar për krime lufte marrin gjithashtu trajtim preferencial në burg, i cili “tregon qëndrimin e shtetit ndaj kriminelëve të luftës”.

“Serbia është dhe ka qenë për një kohë të gjatë një vend i sigurt për kriminelët e luftës,” shtoi gazetari Rade Radovanoviç në të njëjtin event.

Raporti pohon se veprimi dhe mosveprimi i zyrtarëve serbë tregon se ata nuk i konsiderojnë si një çështje të rëndësishme krimet e luftës. Në të njëjtën kohë, ai thotë se ata kanë punuar për të krijuar një klimë shoqërore në të cilën është pothuajse e pamundur të ndëshkohen fajtorët, sidomos zyrtarët e rangut të mesëm dhe atij të lartë, vazhdon raporti.

Raporti thekson se një ish-kolonel i Ushtrisë Popullore Jugosllave, Veselin Sljivançanin, pavarësisht dënimit të tij për rolin e tij të profilit të lartë në masakrën në qytetin lindor kroat të Vukovarit, ka marrë pjesë në eventet e organizuara nga Partia qeverisëse Progresive Serbe.

Ndërkohë, një gjyqtar dikur i vendosur në Kosovë, Danica Marinkoviç, i njohur se ka vënë në diskutim zbulimet e Gjykatës së Hagës në lidhje me masakrën serbe të shqiptarëve të Kosovës në fshatin kosovar të Reçakut, u zgjodh nga Partia Progresive në Bordin e Agjencisë Antikorrupsion të vendit.

Krimineli i dënuar i luftës dhe ish-lideri serb i Bosnjës Momcilo Krajsnik u lejua të promovonte librin e tij dhe të bënte një vlerësim revizionist të luftës së viteve 1992-1995 në Bosnjë në Qendrën Rinore Beograd në prill 2016, shtoi raporti.

Një tjetër politikan serb, Nikola Sainoviç, pavarësisht dënimit për krime kundër civilëve shqiptarë të Kosovës, u bë anëtar i Bordit Kryesor të Partisë së tij të vjetër Socialiste pasi përfundoi dënimin e tij me burg.

Raporti tregon gjithashtu se gjyqet e krimeve të luftës në vitin 2016 kryesisht u zvarritën sepse seancat gjyqësore ishin pak dhe shumë larg midis tyre. Vitin e kaluar gjykatat ishin në seanca vetëm për një total prej 56 ditësh.

Shembulli më i spikatur i proceseve të gjata në mënyrë të paarsyeshme, sipas raportit, është gjykimi për vrasjen e 193 të burgosurve të luftës në fermën Ovcara në vitin 1991, pas rënies së Vukovarit në Kroaci.

Ai thotë gjithashtu se një ndryshim i bërë vitin e kaluar për mënyrën se paguhen shpenzimet e udhëtimit të dëshmitarëve po e bën më të vështirë paraqitjen e tyre para gjykatës.

Gjykatat më parë i paguanin me para në dorë shpenzimet e udhëtimit pas dhënies së dëshmisë së tyre, por që prej vitit 2016 pagesat janë kryer ekskluzivisht përmes llogarive bankare.

Raporti vëren se këto shpenzime mund të jenë të mëdha, sidomos për dëshmitarët që vijnë nga jashtë ose nga qytete më të vogla, duke i detyruar ata që të marrin para hua që të mund të paraqiten në gjykatë.

Dëshmitarët e moshuar janë gjithashtu shpesh në gjendje të keqe shëndetësore, ndërsa disa janë edhe të pashkolluar, duke e bërë procedurën e hapjes së një llogarie bankare një barrë të madhe, pretendoi raporti. Shumica e personave që vijnë për të dëshmuar në gjyqet e krimeve të luftës e gjetën këtë procedurë shpërqendruese, shtoi ai.

Në fund, raporti tregon për pasivitetin e prokurorëve. Ai thotë se në vitin 2016 u ngritën vetëm gjashtë padi, secila me një të pandehur dhe shumica me vetëm një viktimë për çështje.

Për tre vjet s’është ngritur asnjë padi për krime lufte në Kosovë. Zyra e prokurorit pretendon se e ka të pamundur të punojë në Kosovë për shkak të refuzimit për bashkëpunim nga ana e prokurorëve vendas.